Leer hoe jouw gedrag anderen kan beïnvloeden

We worden de hele dag door beïnvloed door de mensen in onze omgeving. Communicatie is veel meer dan alleen woorden. Sterker nog, 90% van onze communicatie is non-verbaal. Als je je hiervan bewust bent, breng je boodschappen effectiever over. In dit artikel leer je hoe je effect kunt sorteren bij de mensen om je heen, aan de hand van de Roos van Leary.

Ontwikkeld door Lepaya

Roos van Leary 

De Roos van Leary is een model dat het gedrag ten opzichte van andere mensen beschrijft. Volgens de bedenker van het model (Timothy Leary) hebben verschillende soorten gedrag bij verschillende mensen voorkeur. Hoe kun je die inzichten in jouw eigen voordeel gebruiken?

De Amerikaanse psycholoog Leary hield zich bezig met de relatiewens in de communicatie. In feite gaat het om twee vragen. Ten eerste, op de Y-as: Wie is de baas? (Wie zit boven, wie zit onder?) Ten tweede, op de X-as: Doen we het mét elkaar of tégen elkaar? (Samen of tegen?) 

Gedrag lokt gedrag uit

Veel mensen hebben de neiging in te binden als ze overschreeuwd worden. In termen van de cirkel: je gaat ‘Onder’ zitten als de ander zich ‘Boven’ gedraagt. En het omgekeerde gaat ook op. Als jij je teruggetrokken of afhankelijk gedraagt (‘Onder’-gedrag vertoont) dan gaat de ander bijna vanzelf autoritair of leidend gedrag vertonen.

Leary bracht twee eenvoudige principes in kaart: 

• Symmetrie-principe: streven naar eigen belang (tegen) lokt datzelfde gedrag bij de ander uit. Streven naar gezamenlijk belang (samen) en leidt ook tot hetzelfde coöperatieve gedrag bij de ander. 
• Complementariteitprincipe: leiden lokt volgen uit, en omgekeerd. In termen van Leary: boven-gedrag roept onder-gedrag op, en onder-gedrag roept boven-gedrag op. Iemand die bovengedrag vertoont heeft de neiging zich dominant op te stellen. Iemand die ondergedrag vertoont heeft de neiging zich meer afwachtend, volgzaam op te stellen.

De combinaties tussen deze twee assen leiden tot de vier hoofdrollen: leidingnemend, aanpassend, defensief en aanvallend.

Praktische toepassing 

Met de Roos van Leary in je achterhoofd kun je het gedrag van de ander dan beter plaatsen. Als je je mensvriendelijk wilt gedragen is het verstandig om vaak ‘Samen-Boven’ of ‘Samen-Onder’ te reageren op de relatiewens van een ander. Het contact verloopt dan in een vriendelijke sfeer. Je zult merken dat zelfs bullebakken dan makkelijker hanteerbaar worden. 

Verder is het van belang flexibel te kunnen overstappen van het ene segment naar het andere. Het is niet goed om altijd ‘Onder’ te zitten. Anderen lopen dan gauw over je heen. Evenmin is het aan te bevelen om altijd ‘Boven’ te reageren; zulke mensen wekken irritaties op omdat ze nooit toegeven, en het altijd beter lijken te weten. 

Aan de ‘Samen’- kant zitten is wel goed voor een vriendelijke sfeer, maar er zijn situaties dat dit niet meer werkt. Bijvoorbeeld als je iemand een aantal keren vriendelijk heb gevraagd iets te doen, en de ander niet reageert, dan kan een flinke ‘Boven-Tegen’ reactie effect hebben. Het is wel goed om daarna weer ‘Samen’ te reageren, om de sfeer te herstellen.

Waar zit jij? Check je eigen gedrag

Oefening: Hoe stel jij je op in sociale relaties? 

Omcirkel in onderstaande lijst wat volgens jou van toepassing is op jouw gedrag. Zet de nummers vervolgens op de (volgens jou) juiste plek in de Roos van Leary. Wat zegt dit over jouw gedrag?

Hoe stel jij je op in sociale relaties? (Download 59KB)

1. kan opdrachten geven 
2. kan voor zichzelf zorgen 
3. hartelijk en met begrip 
4. bewondert of imiteert anderen 
5. is het met iedereen eens 
6. schaamt zich voor zichzelf 
7. wil graag bevestiging 
8. geeft altijd advies 
9. verbitterd 
10. onbaatzuchtig 
11. opschepperig 
12. zakelijk 
13. streng als nodig 
14. koud, gevoelloos
15. uit op samenwerking
16. klagerig 
17. kritisch 
18. kan gehoorzamen 
19. onhartelijk 
20. afhankelijk 
21. dictatoriaal 
22. dominerend 
23. hecht veel belang aan goede omgang met anderen
24. moedigt anderen aan 
25. zorgt graag voor anderen 
26. vastberaden maar rechtvaardig 
27. altijd weer vriendelijk 
28. ziet fouten snel door de vingers 
29. goede leider 
30. dankbaar 
31. behulpzaam 
32. kan fouten van anderen niet verdragen 
33. onafhankelijk 
34. houdt van verantwoordelijkheid  
35. heeft gebrek aan zelfvertrouwen 
36. laat anderen besluiten nemen 
37. vindt iedereen aardig 
38. wil graag dat er voor hem gezorgd wordt
39. speelt de baas over anderen 
40. zachtmoedig 
41. bescheiden 
42. snel gehoorzamend 
43. over-beschermend 
44. vaak onvriendelijk 
45. door anderen gerespecteerd 
46. opstandig tegen van alles 
47. gepikeerd als anderen de baas spelen 
48. assertief, vertrouwend op zichzelf 
49. sarcastisch 
50. verlegen 
51. egoïstisch 
52. sceptisch
53. open en direct 
54. koppig 
55. gemakkelijk beïnvloedbaar 
56. denkt alleen aan zichzelf
57. wil graag troosten 
58. geeft snel toe 
59. respect voor gezag 
60. aardig gevonden worden 

Oefening: Laat het gesprek met een ander anders verlopen

Probeer vandaag of morgen het gesprek met (bijvoorbeeld) een klant of collega anders te laten verlopen dan gewoonlijk. Vraag je daartoe eerst af waar die persoon staat in de Roos van Leary? Welk type gedrag moet jij vertonen om dit voor elkaar te krijgen?